Oude Itanos

Itanos was een van de meest prominente kuststeden van Oost-Kreta uit de Minoïsch tijdperk tot de vroege christelijke jaren. Tegenwoordig staat het gebied bekend als Erimoupoli of Erimopoli. Het overheerste de hele oostkust van Sitiavan Kaap Samonion (tegenwoordig bekend als Kavos Sideros) aan Kaap Erithraion (tegenwoordig bekend als Kaap Goudouras), en het kleine eiland Lefki (Koufonisi). 

De stad wordt ook genoemd door de historicus Herodotus. Wanneer Pythia, de priesteres van de Oracle op Delphiinstrueerde de mensen van Thera om een kolonie te stichten in Libiëstuurden ze een missie van afgevaardigden naar Kreta, op zoek naar mannen die hen daar konden leiden. Ze kwamen aan op Itanoswaar ze een visser van Murex schelpen met de naam Korobiosdie beschreef hoe een sterke wind hem eens had meegevoerd naar Libië. De Itanians overtuigde hem vervolgens om hen daarheen te brengen, waar ze uiteindelijk in 630 voor Christus de kolonie Cyrene stichtten. Stephanus van Byzantium (Stephanos Byzantios, een Griekse auteur uit de 5e-6e eeuw na Christus) noemde ook Itanos in zijn werk. Hij geloofde dat de stad was vernoemd naar een persoon genaamd Itanos van Phoenix en dat Itanos was een kolonie van de Feniciërsdie betrokken waren bij Murex schelpen vissen en glasblazen.

Fenicische handelaars gebruikten Itanos als basis, het uitwisselen van grondstoffen van Fenicië met Kretenzische producten. Ze hielden ook werkplaatsen voor de verwerking van Murex schelpen die paarse kleurstof opleverden, evenals glaswerk en textielateliers. Itanos was altijd al een Syrië en een Fenicisch tussenliggend handelsstation, waar Fenicisch goden werden aanbeden. De stad werd genoemd in de Lineaire B tabletten van Knossos als "u-ta-no". In Kaap S?derosvereerden zeelieden die van en naar het Oosten reisden de zogenaamde goden van de Windendie ze later vervingen door de cultus van Poseidon.

Itanos was een belangrijke haven en een doorvoerstation voor de handel tussen Kreta en de Oriënt. Te oordelen naar de vele tempels en de aanwezigheid van luxueuze marmeren gebouwen, lijkt het erop dat de stad rijk werd door haar vloot, de doorvoerhandel, de verwerking van paarse kleurstof, glasfabricage en visserij, evenals de grote inkomsten die ze verkreeg van het heiligdom van Dictaeïsche Zeus. Deze rijkdom was echter de reden waarom Itanos werd begeerd en uiteindelijk veroverd door de mensen van Dragmos, een stad die vroeger eer betoonde aan Itanos. Bovendien, wanneer de Hierapytnians vernietigd Praisosonderdrukten ze Itanos nog meer.

Na de Romeinse verovering wist Itanos zijn status te behouden en welvarend te worden, opnieuw dankzij de handel en de scheepvaart. Het sloeg zijn eigen munt, munten waarop tritons (zeegoden uit Oost-Kreta), drietanden en vissen waren afgebeeld, zoals het een maritieme stad betaamde. De nomismaat en archeoloog van de 19e eeuw Ioannis N. Svoronos noemde veel van deze munten in zijn werk. Tijdens de vroegchristelijke periode werden in de stad majestueuze kerken gebouwd, waarvan de ruïnes vandaag de dag nog te zien zijn.

Itanos werd in de 9e eeuw na Christus verwoest door de Saracenen of misschien door een aardbeving in 795 na Christus. Het lijkt erop dat de Itaniërs hun stad weer bewoonden na de ineenstorting. In de 15e eeuw werd de stad echter volledig verwoest door invallen van Corsairen en de inwoners werden gedwongen zich terug te trekken naar veiliger nederzettingen in de bergen. Itanos was aanvankelijk een koninkrijk, maar het politieke systeem werd later veranderd in democratie; het werd geregeerd door de kosmoi (edelen van de stad), de Senaat en de Kerk (een politiek orgaan bestaande uit alle mannelijke burgers). Er wordt aangenomen dat er in de 3e eeuw voor Christus een poging werd gedaan om de democratie af te schaffen. Onder deze omstandigheden werd de hulp van Ptolemaeus Philadelphus van Egypte werd gezocht; hij stuurde zijn generaal Patroclusto om de Itaniërs te helpen en bleken erg behulpzaam.

In de bovendorpel van de kerk van Agios Ioannis is een grafinscriptie uit de 3e eeuw voor Christus te zien. Het gaat over een inwoner van Itanos die, volgens de inscriptie, zo'n uitstekende boogschutter bleek te zijn in dienst van zijn land, dat hij kon worden vergeleken met de Ecebolus (= ver-schietend) Phoebus (= stralend) Apollo zelf. Verschillende grafinscripties uit de vroegchristelijke jaren werden ook gevonden in Itanos.

In 1919 werd een oud graf ontdekt, bedekt met twee grote platen met inscripties die vandaag de dag te zien zijn in de Archeologisch Museum van Heraklion. Deze platen werden gemaakt van een lokale, donkergrijze, harde kalksteen (titanolithos) die werd ontgonnen bij de Kaap Sideros gebied. Op een ervan staat een nauwelijks zichtbare inscriptie van 98 regels, waarvan door erosie maar heel weinig letters geïdentificeerd kunnen worden. Het is een opmerkelijke historische inscriptie uit de 2e eeuw na Christus, die verband houdt met de eeuwenoude ruzie tussen de mensen van Itanos en Hierapytnaover suprematie in het heiligdom van Dictaeïsche Zeus. Op de andere plaat (uit de 3e eeuw v.Chr.) staat een decreet van het volk van Itanos, ter ere van de Macedonisch algemeen Patroklos.