Windmolens van het Lassithiplateau

De Lasithi Plateau is de grootste bergvlakte op het eiland en de enige die het hele jaar door bewoond is. Het beslaat een gebied dat ongeveer 11 km van oost naar west en 6 km van noord naar zuid loopt. Er omheen liggen de toppen Selena (1559 m) in het noorden, Afendi (1588 m) en Louloudaki (1163 m) ten westen, Spathi (2148 m) naar het zuiden en Katharo (1564 m) en Varsami (1545 m) naar het oosten. Veeteelt en landbouw waren hier in het verleden de belangrijkste bezigheden. Misschien wel het meest typische kenmerk van de Lassithi Plateau zijn windmolens.

In het verleden waren het er duizenden, die samen een uniek en bijzonder landschap vormen. Je kunt de eerste windmolens zien als je door de hoofdingang van het plateau loopt, op de Ambelos kant. Er zijn 26 meelmolens, van steen gebouwd op een heuvelrug, die de toegang tot het plateau flankeren. Kretenzische revolutie van 1866-?69 en waren de enige meelindustrieën van de regio tot Tweede Wereldoorlog. Tegenwoordig zijn de meeste geruïneerd en zijn er slechts drie gerestaureerd.

Er zijn echter nog oudere molens, die nu bijna helemaal vervallen zijn. Ze zijn te zien in het noordoostelijke deel van het plateau, op de plaats Zaroma. De inventieve geest van de timmerman Emmanuil Papadakis (ook bekend als Spirtokoutis) uit het dorp Psichrowas degene die een alternatief windmolenmechanisme ontwierp. Hij combineerde onderdelen van een stenen windmolen (wieken en as) met een typische pomp en creëerde zo de eerste door wind aangedreven pomp. Deze eerste pompwindmolens waren van steen en zetten de kinetische energie van de wind om in mechanische energie met de techniek van ouderwetse windmolens, maar konden slechts wind uit één richting vangen. Spirtokoutis introduceerde toen het hulpdraaimechanisme van de windmolenas, om mee te draaien met de windrichting. De evolutie naar de huidige windmolenvorm was te danken aan Stefanos Markakis, een student van Spirtokoutisook bekend als Markostefanis, uit het dorp Farsaro. De vernieuwingen die hij introduceerde waren talrijk. Hij verving de stenen toren door ijzeren constructies, voegde een driehoekige vaan van dun metaal toe aan de staart van de molen, die hem stevig in de windrichting houdt, en verbeterde ook het pompsysteem. Tot een paar jaar geleden waren de windmolens onmisbaar voor de lokale boeren. Ze irrigeerden de vlakte en droegen zo bij aan de ontwikkeling van de lokale economie.

Tegenwoordig is het aantal windmolens aanzienlijk afgenomen. Bij bepaalde lokale organisaties lijkt er echter een hernieuwde belangstelling te ontstaan voor de reconstructie en het hergebruik van windmolens.